VAJİNİSMUS TANIMI -VAJİNİSMUS NEDİR ?
Toplumumuzda çok sık karşılaşılan Vajinismus (Kadınlarda cinsel ilişkiye girememe durumu) , kadınların cinsel birleşme yaşamasına izin vermeyen ,vajina kaslarının istem dışı kasılmasıyla ve vajina yolunu kapamasıyla tanımlanan bir refleks durumudur. Vajinal kasılmaların daha az olduğu durumlarda ,cinsel birleşme bir dereceye kadar yaşanabilir ancak kadın vajina kaslarının kasılması sebebiyle ağrı ve acı duyabilir.
Bu vajinal ve bedensel kasılmalar tamamen kadının kontrolü dışında olur. Vajinanın girişindeki kasların kasılmasının yanısıra, tüm vücutta bir kasılma, endişe, korku ve panik hali olur ve kadın ilişkiyi reddederek bacaklarını sıkıca kapatır ve cinsel ilişkiye izin veremez duruma gelir.
Birincil vajinismus, İlk cinsel ilişki denemesi ile birlikte başlayan vajinismus problemidir.Cinsel ilişki gerçekleştirilememiştir. Vajinismusu tecrübe eden kadınlar cinsel penetrasyona imkânsız gözüyle bakarlar.
İkincil vajinismus , Öncesinde sağlıklı bir cinsel hayatı olmasına rağmen sonradan kötü bir cinsel deneyim (tecavüz, taciz) veya genital muayene, doğum, kürtaj veya düşük hikayesine bağlı vajinismus gelişmesidir. İkincil Vajinismus yaşayan kadınların bu durum öncesinde genellikle normal sayılabilecek bir cinsel yaşamı olmuştur.
VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ
1- KADININ İSTEMEDEN,SEVMEDEN EVLENDİRİLMESİ
Kadının evleneceği kişiyi yeteri kadar tanımasına, bir ilgi ve sevgi geliştirmesine fırsat verilmeden yaptırılan evlilikler kadında bilinçli veya bilinç dışı kaçınmaya ,eşini ve cinselliği reddetmesine sebep olabilir.
2- EŞLER ARASINDA UYUMSUZLUK VE İLETİŞİM SORUNLARI
Eşler arasındaki güncel sorunlar, anlaşmazlıklar, çatışmalar, uyuşmazlıklar da cinsel sorunların ortaya çıkmasına neden olur.
3- İLK CİNSEL DENEMEDE ACI DUYMA
İlk yaşanacak cinsel birliktelikte erkeğin kadını hazırlamadan, ön sevişme yapmadan, vajinanın cinsel ilişki için hazır hale gelmesini beklemeden ,sert ve kaba davranarak cinsel birleşmeye zorlaması sırasında acı duyması vajinismusu ortaya çıkartabilir.
4- OTORİTER VE BASKICI AİLE-AİLE İLİŞKİLERİ İLE BİRLİKTE TOPLUMSAL ÇEVRESEL BASKILAR
Toplumumuzda aileler kızlarını küçük yaştan itibaren bekaretin çok önemli olduğuna, onu çok iyi korumaları gerektiğine şartlandırır. Kızlar da büyüyüp evlendiklerinde, kullandıkları " bastırma" mekanizması sonucunda şartlandıkları koruma davranışından vazgeçemez. Genç kızlıktan kadınlığa geçişte direnç gösterebilirler. Vajinismuslu kadın cinsel ilişkiden kaçınmak için bedeniyle bir çeşit savunma içine girerek bir savaş verir, aslında cinsel ilişkiye girmeyi çok istemektedir. Bu ikilem içinde yoğun psikolojik çatışmalar yaşarken neden böyle davrandığın kendisi de bilmeyebilir. Aynı zamanda vajinismus yaşayan kadının aile yapısında zayıf, güçsüz anne figürü, baskıcı otoriter baba figürü, baba kız ilişkisinde iletişimsizlik, sevgisizlik de sıklıkla görülmektedir.
5-CİNSEL KONULARDA YANLIŞ VE YETERSIZ BILGILENDİRİLME
Toplumumuzda cinsellik halen tabudur ve cinsel eğitim verilmez. Bu nedenle genç kızlar bu konuda doğruyu bilmemekte, kulaktan kulağa yanlış ve yetersiz bilgiler alarak ilk ilişkiyi çok korkutucu, ürkütücü hatta yaşamlarının çok önemli bir dönüm noktası olarak algılarlar. Örneğin cinsel ilişki sırasında veya kızlık zarının yırtılması sırasında çok fazla acı çekeceklerine, aşın kanama olacağına, vajinanın parçalanacağına,patlayacağına, hastanelik olacaklarına, hatta öleceklerine, penisin vajina içine girip tekrar çıkmayacağına ( kilitlenip kalacağına ) v.b. gibi abartılı ve yanlış bilgilere inanırlar. Bu inançlar yüzünden cinsel ilişkiyi deneme sırasında aşın abartılı korkular yaşarlar, bunun sonucunda da vajinismus ortaya çıkar. Ülkemizde en sık görülen vajinismus nedeni budur.
6- CİNSEL BÖLGELERDE FİZİKSEL TRAVMA YAŞAMA
Yaşanmıs genital bölge enfeksiyonları ,düşme –çarpma sonucu vajinada travma meydana gelmesi, kötü deneyimlenmiş jinekolojik muayene v.b
7- CİNSEL TRAVMA YAŞAMA
Cinsel taciz ve tecavüze uğrayan, ya da ensest yaşamış kadınlarda vajinismus gelişebilir.Bunların yanı sıra; fiziksel şiddete maruz kalma ,pornografik yayınlar izleyip veya porgografik görüntülere şahit olup tiksinme yaşama ,bazı kadınların meslekleri gereği cinsel travma yaşamış insanların durumlarına şahit olmaları durumu da vajinismusu geliştirebilmektedir.
8- BAŞARISIZLIK KORKUSU
Kadının, ilişkide başarısız olacağım, düşünceleri ile yaşadığı endişe, korku ve kaygı nedeniyle vajinismus ortaya çıkabilir.Bu kaygı performans kaygısı olarak adlandırılır.
9- CİNSEL ÖZDEŞİM BOZUKLUĞU
Kadının kendi cinsi ile değil de karşı cinsle özdeşim kurup, karşı cinse karşı bir istek ve arzu duymayışı nedeniyle bilinç altı cinsellikten kaçma nedeniyle vajinismus ortaya çıkar.
10- HAMILELIK KORKUSU
Doğum yapmaktan korkan kadın ilişki sırasında hamile kalma korkusu nedeni ile istem dışı kasılabilir.
11- KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
Mükemmeliyetçi ,aşırı titiz ve belli ritüelleri olan,denetim ve kendini kontrol mekanizmaları yüksek,cinsel ilişkiyi kocayı memnun etmek olarak gören,tavırlarında çocuksu özelliklere sahip kadınlarda vajnismus görülebilir.
12-EŞLERİN ROLÜ
Vajinismuslu kadınların eşlerininde bu sorunda önemli rolleri vardır.Araştırmalara göre eşlerin pasif, bağımlı, aşırı düşünceli , hassas , eşleri ile bilinçdışı bir anlaşma içinde , cinsel birleşmeden kaçınan, libidoları zayıf, cinsel bilgileri ve deneyimleri az olduğu takdirde, kadınların vajinismus yaşadıkları ve çözümü erteledikleri görülmüştür.
13- OLUMSUZ DİNSEL ŞARTLANMALAR
Vajinismus geliştiren bazı kadınların büyüdüğü ailelerde ebeveynler normalden fazla dini inançlara sahiptirler.Cinsellikten uzaklığı saygınlaştırırlar.Cinselliği normal bir davranış olarak algılayamaz ve reddederler.Utanma, günahkarlık ve suçluluk duyguları ile sorun ortaya çıkabilir.Yanlış bilgilendirilme ve baskı sonucu kadında penisi fobisi gelişir. Bu da kendisini korumaya yönelten bir davranışa dönüşür. Genellikle gelişmekte olan genç kızların duydukları ilk gece ile ilgili ağrı, acı ve kanamayla ilgili konuşmalar onlarda bu konuda abartılı bir korkunun gelişmesine neden olur.
14- ORGANİK NEDENLER
Vajinismus problemi % 90 psikolojik nedenlere bağlı olmasına rağmen, % 10 organik (yapısal) sebepler sonucunda gelişmektedir. Vajinismusun organik nedenleri arasında kızlık zarı, vajina, genital organlar ile ilgili jinekolojik problemler bulunmaktadır.
Vajinismus Yaşayan Kadının Psikolojik Durumu
Vajinismus yaşayan kadınların ortak belli bir takım kişilik özellikleri bulunmaktadır. Vajinismus yaşayan kadınlar genellikle; öfkelerini bastıran,onaya ihtiyaç duyan,kötümser düşünen ve kaygılı,temkinli,kurallara bağlı,genele nazaran daha ailelerine bağlı ve çocuksu,çatışma ve sorun yaşamak istemeyen,cinsellik konusunda tabuları olabilen kadınlardır. Vajinismus vakalarında "iyi kız sendromu" olarak adlandırılan; okul hayatında başarılı,ebeveynleri ile hiçbir ciddi çatışması olmayan,edilgen,itaatkar,boyun eğen,yumuşak başlı olma özelliklerine oldukça sık rastlanmaktadır.
Vajinismus problemi, kadınların cinsel yaşamını olumsuz etkilemekle birlikte, vajinismus aynı zamanda sosyal hayatı ve iş hayatını da etkileyen bir probleme dönüşebilir. Kişinin kendine özgüveni azalır, sosyal ilişkileri zayıflar ve zamanla diğer problemleri de büyüyerek çözülemez bir hal alır. Vajinismus problemi çoğu zaman hem kadını hem erkek partneri depresyon sürecine kadar götürebilmektedir. Vajinismus yüzünden umutsuzluk yaşayan çiftler duygusal enerjilerini kaybedebilir, kendi kabuklarına çekilebilirler.Zaman içinde sınırlı cinsel paylaşımlarında da isteksizlik sebebi ile azalma yaşanır.
Vajinismus yaşayan kadınlar kendilerinde hayal kırıklığı yaratan bu durum sebebi ile kendilerini eşlerine karşı suçlu hissedebilir,duruma karşı yaşadıkları umutsuzluk ve öfke sebebi ile bu olumsuz duyguları dolaylı olarak eşlerine ve çevrelerine yansıtabilirler. Vajinismusa karşı eşler her ne kadar anlayışlı ve sabırlı da davransa, evlilik ilişkilerinde yaşanan güncel ufak tefek sıkıntılar dahi bastırılmış olumsuz duygular sebebi ile büyük tarışmalara neden olabilir.
Vajinismus tedavisinde izlenecek yol haritasının seçilebilmesi açısından öncelikle çiftin çok iyi bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Değerlendirme, kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. Vajinismusu yaşayan çiftin kişilik analizleri, evlilik ilişkileri ve iletişim düzeyleri,cinsellikle ilgili bilgi düzeyi ve düşünceleri,duygusal çatışmaları ve uyumları da bu değerlendirmede önem taşır.
Vajinismusun tedavisinde, kişinin yaşına, kültür düzeyine,sosyal yapısına,evlilik süresine ve eşi ile olan ilişkisine,inançlarına ve korku-kaygı düzeyine bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Vajinismus Tedavi yönteminin seçilmesindeki ve tedavi sürecinin devam etmesindeki en önemli etkenlerden bir tanesinde, cinsel terapist ile vajnismusu yaşayan danışan arasında bir uyum sürecinin başlamış olmasıdır.
Vajinismus Tedavisinde esas amaçlarından biri de doğru cinsel bilgilendirme , yanlış inançları değiştirme ve bir takım egzersiz programları ile kaygıyı düşürmektir. Vajinismus yaşayan kadınlar kaygılarını kontrol edememektedirler. Çocukluk -gençlik cinsel travmasına bağlı durumlarda EMDR (göz hareketleri ile işleme ve duyarsızlaştırma ) terapisi kullanılabilmektedir. İzmir EMDR Terapisi, WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ve Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından onaylanmış ve önerilen tedavi metodudur.
VAJİNİSMUSUN TEDAVİSİ ÇİFTE VE İLİŞKİYE ÖZGÜDÜR.
Vajinismusu yaşayan bazı kadınlarda sadece doğru cinsel bilgilendirme ve telkin yeterli olabilirken, bazılarında bilgilendirme ile birlikte davranışsal terapi uygulaması yapılmaktadır. Daha bilinç altı süreçlerin etkin olduğu bazı kadınlarda ise çocukluk dönemi ve anne-baba ilişkilerini içeren psikoterapi uygulamaları da tedaviye dahil edilmektedir. Dolayısıyla tedavi süreci her çift için aynı olmayabilir. Bu konu aynı zamanda Empati İzmir çift terapsi çalışma alanlarından biridir.
Vajinismus tedavisinin başarı ile sonuçlanmasına yardımcı olan en önemli konu; çiftin terapist ile uyumlu şekilde yol almasıdır. Vajinismus tedavi seanslarına düzenli gelinmesi, vajinismus tedavi sürecindeki kurallara uyulması, ev ödevlerinin düzenli olarak yapılması ve ertelemeye yer verilmemesi hem problemin kesin olarak çözülmesine hem de tedavi sürecinin kısalmasına yardımcı olur. Empati Evlilik terapisi çalışma alanlarından biri olan bu konu evli çiftlerin yada ilişki yaşayan çiftlerin sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Vajinismus Nasıl Tedavi Edilir ?
Vajinismus Yaşayan Kadınların Eşleri
Vajinismus vakalarında, Vajinismus sorunu yaşayan kadınların eşlerinin, reddedilme ve tatminkâr olmayan bir cinsellik ve yakınlaşma sürecine uyum gösterebilmek adına zaman geçtikçe artan bir pasif karakter görüntüsü sergiledikleri gözlemlenen bir durumdur.
Vajinismus sorunu yaşayan kadınların eşleri ; istenmedikleri, sevilmedikleri ve hatta reddedildikleri duygularına kapılabilmektedirler. Bu olumsuz duygular zaman içinde erkekte sertleşme yetersizliğinin ve erken boşalmanın ortaya çıkmasına ve cinsel isteksizliğe yol açabilmektedir. Vajinismus sorunu yaşayan kadının eşi umutsuzluk içerisinde eşini anlamaya çalışır ancak ne yapması gerektiği konusunda fikri yoktur.
Bazen erkek, kendisinin elinden geleni yaptığını, ancak karısının sorunun üstesinden gelmek için çaba göstermediğini düşünebilir. Vajinismus sebebi ile her defasında reddedildiği için de kendini işine vererek, kendince ev ve zihin karmaşasından uzaklaşmayı tercih eder.
Vajinismus vakalarında ,eşinden cinsellik talebinde bulunmak ,erkeğe kendini suçlu hissettirebilir ve bu durum zaman içinde öfkeye dönebilir.Suçluluk ve öfke duyguları çiftlerin birbirlerinden uzaklaşmasına sebep olur.Çocuk sahibi olma planları ertelenir ve erkek zaman içinde evlilik geleceğinin ne olacağına dair umutsuzluk ve korkuya kapılabilir.Evlilik giderek yıpranır.
Erkek partnerler ,eşleri ile aralarında olan bu durumu eşlerini üzmemek için kimseye söyleyemez ,hem kendileri hem eşleri adına bastıırlmış bir içerleme ve üzgünlük duygusu ile yaşarlar.
Erkeklerin, vajinismusun bir kadının seksten uzak durmak için kasıtlı olarak neden olduğu bir şey olmadığını anlamaları önemlidir. Vajinismus probleminin ,gün geçtikçe eşler arasındaki duygusal bağı da etkisi altına almaması için vajinismus tedavisine zaman geçirilmeden başlanması oldukça önemlidir.
EMDR ile Tedavi Edilen Vajinismus Vakaları
Vajinismus tedavisinde ,cinsel terapi ile birlikte bilişsel terapi tekniklerinin yanı sıra EMDR tedavisi de sıklıkla kullanılmakta ve oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. EMDR terapisi, geçmiş-şimdi ve geleceğe odaklanır. EMDR da ,kişilerde yaşanan psikolojik problemlerin kaynağı olarak geçmiş travmatik yaşantılar ve buna bağlı olumsuz anı ağları ele alınır. Çift yönlü uyarım ile , kişinin yaşadığı ve yaşam kalitesine olumsuz etkide bulunan travmalar ve olumsuz anılar işlenir ve kişi olumsuz anıya karşı duyarsızlaştırılır. Vajinismus tedavisinde, geçmiş travmatik yaşantısı olmayan danışanlara da , gelecekle ilgili performans geliştirme ,olumsuz beklentiyi duyarsızlaştırma amaçlı da EMDR uygulanabilmektedir.
Vaka Örneklerinde Vajinismus Yaşayan Kadınların örnek negatif düşünceleri:
1. Ayşe - Zarar Göreceğim
2. Selin - Kendimi Koruyamam
3. Mine - Tehlikedeyim
4. Zeynep - Güvende Değilim
VAJİNİSMUS TEDAVİ BAŞARISI
Vajinismusun acısının sadece “kadının beyninde” olmadığını vurgulamak önemlidir. Burada yaşanan acı ve ağrı ,aynı zamanda gerçek bir fiziksel ağrıdır. Bu durumu daha iyi açıklayabilmek için, nörofizyolojiye bakmak önemlidir. Duygusal strese duyarlı beş (5) vücut alanı vardır; semptomlar, stres düzeyine göre açık / kapalı olarak istemsizdir:
1. Baş - baş ağrısı, migren, TMJ (çene sıkma, diş gıcırdatma)
2. Boyun - stresi, sıklıkla kolların uyuştuğu noktaya kadar sert bir boyun olarak ifade edilir
3. Bel desteği - stresi bel ağrısı, siyatik vb. Olarak ifade edilir
4. Sindirim sistemi - asidik mide, irritabl barsak sendromu, ishal, kabızlık, ağrı vb.
5. Pelvik taban - stresi, boşalma, spazm ağrıları ve vajinismus
Ruh ve beden bir bütündür ve kaygı-stres faktörleri, bedenimizde sıkıntı yaratır.
Vajinismus Tedavi sonucu olarak ,penetrasyon arzu edilen bir sonuç olsa da, çiftin cinselliğinden duyduğu memnuniyet ve cinsel haz hisleri penetrasyona eşlik etmiyorsa, kadının cinsel algısı düzelmiyorsa ve kadın cinsel birleşme isteği duymuyorsa tedavi etkinliği sorgulanmalıdır.
vajinismusu olan kadınların tedavi seçenekleri hakkında iyi bilgilendirilmeleri önemlidir. Utanç ve kaçınma , profesyonel yardım aramayı geciktirmelerine neden olabilir, ancak sorunun erken belirlenmesi, tedavi süresini ve duygusal ve finansal maliyetleri azaltabilir.
Etkin tekniklerle ,tecrübeli bir cinsel terapist ile sürdürülen vajinismus tedavileri , %99 başarı sağlamaktadır.
Vajinismus tedavisi mutlaka konusunda uzman bir cinsel terapist tarafından ele alınmalıdır.